Στυμφαλία: Μια βόλτα στο μυθικό ? μυστηριακό υδροβιότοπο

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΥΜΦΑΛΙΑ

image005

ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΙΚΥΩΝΙΩΝ

Πρόγραμμα

«Στυμφαλία: Μια βόλτα στο μυθικό ? μυστηριακό υδροβιότοπο»

Για μαθητές Γ΄, Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄ τάξεων Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου

Ημερήσιο πρόγραμμα

 

Γενικά στοιχεία

stymfaliaΗ λίμνη Στυμφαλία βρίσκεται στην ορεινή Κορινθία, στη βορειοανατολική Πελοπόννησο. Αποτελεί τμήμα του οροπεδίου που βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο του νομού Κορινθίας σε μέγιστο υψόμετρο 800 μ. και ελάχιστο 600 μ ανάμεσα στα όρη Κυλλήνη (Ζήρεια), Ολίγυρτο, Μαυροβούνι και Γαβριάς. Η υδατική λεκάνη της Στυμφαλίας θεωρείται η μεγαλύτερη ορεινή υδατική λεκάνη της Πελοποννήσου, ενώ αποτελεί και τον νοτιότερο ορεινό υγροβιότοπο των Βαλκανίων. Η λίμνη καταλαμβάνει έκταση 1.309 εκταρίων.

Η λίμνη της Στυμφαλίας αποτελούσε πάντοτε πηγή, μύθων ιστοριών αλλά και ζωής για την περιοχή. Σήμερα η περιοχή γύρω της είναι ένας εύφορος κάμπος που υδρεύεται από αυτήν.

Είναι λίμνη γλυκού νερού με καλαμιώνες, που τροφοδοτείται από πηγές και αποστραγγίζεται με φυσικό τρόπο από υπόγειους ποταμούς. Τέτοιες λίμνες είναι σπάνιες στην Πελοπόννησο .

Η λίμνη Στυμφαλία είναι ένας ιδιαίτερος υγρότοπος, προστατευμένος, με σημαντική βιοποικιλότητα -υδατική λεκάνη, πλούσια δάση κ.λπ.- ενταγμένη στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών NATURA 2000 βάσει της Κοινοτικής Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Θεωρείται φυσικό καταφύγιο σπανίων ειδών ορνιθοπανίδας (παρυδάτια, αρπακτικά) και  σταθμός ξεκούρασης για τα μεταναστευτικά πουλιά και έτσι έχει χαρακτηριστεί ως σημαντική για τα Πουλιά Περιοχή της Ελλάδος (ΣΠΠΕ).

Παλαιότερα η Στυμφαλία και η γύρω περιοχή άνηκε στην Αρκαδία.

Στο έργο του Παυσανία «Περιηγήσεις: Αρκαδικά», περιγράφεται το πώς δημιουργήθηκε η λίμνη. Η Στυμφαλία, σημείο νευραλγικό ένωσης των πόλεων, Σικυώνα, Ναύπλιο, Νεμέα, Φενεός, Ολυμπία. Από τις ιστορικότερες πόλεις της Ελλάδας.

«Διαθέτουν πηγή οι Στυμφάλιοι από όπου ο αυτοκράτορας Αδριανός έφερε στην Κόρινθο νερό . Το χειμώνα αυτή η πηγή σχηματίζει μικρή λίμνη από την οποία πηγάζει ο ποταμός Στύμφαλος. Το καλοκαίρι όμως ο ποταμός πηγάζει κατευθείαν από την πηγή. Ο ποταμός εξαφανίζεται σε χάσμα της γης και ξαναεμφανίζεται  στην Αργολίδα με το όνομα όχι Στύμφαλος αλλά Ερασινός».

«Στη Στύμφαλο τελούσαν γιορτή προς τιμή της Στυμφαλίας Άρτεμις  παραμελώντας το μεγαλύτερο μέρος της τελετουργίας που απαιτούσε η παράδοση. Τότε ένας σωρός από ξύλα πιάστηκε στο σημείο του ποταμού που χάνεται στο χάσμα της γης  όπου ο ποταμός γίνεται υπόγειος και εμπόδιζε την κάθοδο του νερού. Έτσι λέγεται ότι δημιουργήθηκε λίμνη στην κοιλάδα με έκταση 400 στάδια»

 

Επιλογή Θέματος

Επιλέξαμε τον υγρότοπο της λίμνης Στυμφαλίας, ως θέμα προγράμματος,

toixografiesλόγω της αρχαιότητας και της μοναδικότητας του, αφού είναι ο αρχαιότερος φυσικός υγρότοπος της Πελοποννήσου.


Οι γύρω περιοχές έχουν μεγάλη ιστορική αξία λόγω των αρχαιολογικών ευρημάτων (το Αδριάνειο υδραγωγείο, η μεσαιωνική μονή Ζαρακά και ο Ναός της Αρτέμιδος, η αρχαία πόλη  Στύμφαλος, το αρχαίο θέατρο Σικυώνας, στο Φενεό η ακρόπολη και ο Ναός του Ασκληπιού κ.α.) και των μύθων και θρύλων (ο Ηρακλής και οι Στυμφαλίδες όρνιθες, ο χαμένος θησαυρός του βασιλιά Αίπυτου στα νερά της λίμνης).pelargos

Επίσης η λίμνη θεωρείται από τους σπανιότερους φυσικούς υγροτόπους-υδροβιότοπους της Πελοποννήσου καθώς
αποτελεί καταφύγιο για 160 είδη προστατευόμενων, επαπειλούμενων και υπό εξαφάνιση πουλιών, αλλά και πολλών μεταναστευτικών πουλιών.

Συμπερασματικά, λίμνη της Στυμφαλίας αποτελεί έναν υγρότοπο μεγάλου οικολογικού ενδιαφέροντος.

            Το νερό είναι το σημαντικότερο υλικό του πλανήτη και η επιλογή του θέματος έγινε για να γνωρίσουμε τις διάφορες μορφές του, τις φυσικές και χημικές ιδιότητές του, τον κύκλο του, τον βιολογικό του ρόλο και τα προβλήματα που προκύπτουν από την αλόγιστη χρήση του.
            Η περιοχή του υγροτόπου της λίμνης Στυμφαλίας προσφέρεται για την επίτευξη των σκοπών του προγράμματος γιατί μπορεί να συνδυάσει όλα στοιχεία που αφορούν τη μελέτη του νερού μέσα από μια βιωματική προσέγγιση και να συνδυάσει την καθημερινή χρήση του με την περιβαλλοντική διάσταση.

            Επιπλέον, η άμεση πρόσβαση στη λίμνη και το παραλίμνιο οικοσύστημα προσφέρεται για παρατήρηση έρευνα και δραστηριότητες.

 

Στόχοι του προγράμματος

  1. Να γνωρίσουν οι μαθητές την αξία του νερού, τη συμβολή του στη δημιουργία και στην εξέλιξη της ζωής και να συνειδητοποιήσουν ότι αποτελεί έναν παγκόσμιο κοινό φυσικό πόρο.
  2. Να γνωρίσουν τη «φύση» του οικοσυστήματος του υγροτόπου, τα δομικά του στοιχεία και τις λειτουργίες του.
  3. Να αναγνωρίσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής.
  4. Να γνωρίσουν τους μύθους και την ιστορία της περιοχής της λίμνης.
  5. Να κατανοήσουν την αξία και τη σημασία του υγροτόπου για την ευρύτερη περιοχή.
  6. Να εντοπίσουν τις απειλές και τις επιπτώσεις της ανθρώπινης παρουσίας.
  7. Να προβληματιστούν και να προτείνουν τρόπους ατομικής ή συλλογικής δράσης για την προστασία του λιμναίου περιβάλλοντος
  8. Να αντλούν ευχαρίστηση από την προσέγγιση της φύσης.

Διάρκεια προγράμματοςroloi

  1. Άφιξη της μαθητικής ομάδας: 08:30
  2. Θεωρητικό μέρος: 1 ώρα και 30 λεπτά: 8.45-10.15
  3. Πρακτικό μέρος: 2 ώρες και 30 λεπτά: 10.30-13.00
  4. Έκφραση - Αξιολόγηση: 1 ώρα: 13.00-14.00

Στάδια υλοποίησης του προγράμματοςimage017

Στάδιο 1:       Υποδοχή - Ενημέρωση

Υποδοχή και ενημέρωση των μαθητών για τη γεωγραφική θέση του ΚΠΕ,το ρόλο και τις δραστηριότητες του, καθώς και της περιοχής διεξαγωγής του προγράμματος. Ανίχνευση -ανάσυρση προηγούμενων γνώσεων.

Στάδιο 2:      Θεωρητικό μέροςimage019

Παρουσίαση του γνωστικού μέρους με τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας. Αρχικά γίνεται αναφορά στη μεγάλη αξία του νερού ως συστατικό της ζωής, στις ιδιότητές του, στην κατανομή του στον πλανήτη, στον κύκλο του, στο ρόλο του για τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη, στους υγροτόπους, στη διαχείριση των υδάτινων πόρων και στα προβλήματα που προκαλούνται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες .

Στη συνέχεια επικεντρωνόμαστε στον υγρότοπο-υγροβιότοπο της λίμνης της Στυμφαλίας. Συγκεκριμένα αναλύονται τα στοιχεία του οικοσυστήματος που θα επισκεφτούν οι μαθητές. Παρουσιάζεται η σημασία του για την ευρύτερη περιοχή και οι απειλές που δέχεται, ενώ η παρουσίαση εμπλουτίζεται με αναφορά σε μυθολογικά, ιστορικά, γεωγραφικά στοιχεία.

Χωρισμός των μαθητών σε ομάδες και εφοδιασμός τους με καρτελάκια που απεικονίζουν το όνομα της ομάδας τους.

Εφοδιασμός με υλικά μελέτης πεδίου (ντοσιέ, σημειωματάρια, υποστηρικτικό υλικό για τις παρατηρήσεις τους, φύλλα εργασίας, χάρτες, μολύβια, θερμόμετρα, πυξίδες, μεγεθυντικούς φακούς. κλπ), τα οποία θα χρησιμοποιήσουν στην ειδικά σχεδιασμένη διαδρομή που θα ακολουθήσουν.

Συγκέντρωση των μαθητών, διανομή κολατσιού .

Στάδιο 3:     Πρακτικό μέρος - εργασία πεδίου  (Σήραγγα Σούρη)

lakasΑ΄ Στάση: Γίνεται αναφορά στη γεωγραφία και στην ιστορία της περιοχής. Οι μαθητικές ομάδες καθοδηγούμενες από τους εκπ/κούς του Κέντρου προσανατολίζονται στο χώρο με διάφορους τρόπους και με τη βοήθεια πυξίδας και χάρτη.

Β΄ Στάση: Ακολουθώντας καθορισμένη διαδρομή, οι μαθητικές ομάδες παρατηρούν, αναγνωρίζουν και καταγράφουν την παραλίμνια χλωρίδα και πανίδα, καταγράφουν μετεωρολογικά στοιχεία, εντοπίζουν και καταγράφουν τις ανθρώπινες παρεμβάσεις στο οικοσύστημα της λίμνης, καθώς και τις αξίες που θεωρούν ότι προσφέρει ο υγρότοπος της Στυμφαλίας.

Γ΄ Στάση: Γίνονται εκπαιδευτικά παιχνίδια για την κατανόηση του τροφικού πλέγματος του υγροτόπου, της σημασίας της διατήρησης των βιοτόπων, παιχνίδια ρόλων για τη λίμνη κλπ.

Χαλάρωση- δεκατιανό.

Δ΄ Στάση: Στο μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας

Οι ομάδες, σύμφωνα με τις οδηγίες που τους έχουν δοθεί, συλλέγουν στοιχεία για τον υγρότοπο της λίμνης, καθώς και για τις γεωργικές, κτηνοτροφικές και τις υπόλοιπες δραστηριότητες της περιοχής Στυμφαλίας, από παλιά έως σήμερα.

 

Γίνεται επίσης δραματοποίηση του μύθου του άθλου του Ηρακλή με τις Στυμφαλίδες όρνιθες.

Συμπληρώνονται τα φύλλα εργασίας από τις ομάδες.

 pinelo

Στάδιο 4:     Έκφραση ? Αξιολόγηση 

-Οι ομάδες παρουσιάζουν τις εργασίες που επεξεργάστηκαν και εκφράζουν δημιουργικά τις εντυπώσεις τους.

-Με ειδικά διαμορφωμένα ερωτηματολόγια, στα οποία καταγράφονται οι παρατηρήσεις των μαθητών και των συνοδών εκπαιδευτικών, γίνεται αξιολόγηση του προγράμματος.

Αναχώρηση